BỆNH TIM BẨM SINH (TBS): NHỮNG ĐIỀU CHA MẸ CẦN BIẾT ĐỂ PHÁT HIỆN SỚM

Bệnh tim bẩm sinh là một trong những dị tật bẩm sinh thường gặp nhất ở trẻ em. Việc hiểu đúng – phát hiện sớm – can thiệp kịp thời đóng vai trò quyết định đến khả năng sống và chất lượng cuộc sống của trẻ.

BỆNH TIM BẨM SINH LÀ GÌ?

Bệnh tim bẩm sinh (TBS) là các khiếm khuyết của tim và mạch máu lớn hình thành từ thời kỳ bào thai. Đây là nhóm dị tật bẩm sinh phổ biến nhất, chiếm khoảng 1% số trẻ sinh ra.

Phần lớn các trường hợp TBS sẽ biểu hiện triệu chứng ngay trong giai đoạn sơ sinh – nhũ nhi. Khoảng 25% trẻ mắc TBS nặng khó sống qua 1 tuổi nếu không được chẩn đoán và can thiệp sớm. Vì vậy, bệnh TBS ở người trưởng thành là rất hiếm gặp.

NGUYÊN NHÂN BỆNH TIM BẨM SINH

Bệnh tim bẩm sinh hình thành từ giai đoạn bào thai do sự kết hợp của nhiều yếu tố khác nhau. Trên thực tế, đa số trường hợp không xác định được chính xác nguyên nhân, tuy nhiên các yếu tố nguy cơ sau đây được ghi nhận có liên quan mật thiết đến sự xuất hiện của dị tật tim bẩm sinh ở trẻ.

Yếu tố di truyền

• Trẻ có bố, mẹ hoặc người thân mắc bệnh tim bẩm sinh có nguy cơ cao hơn;
• Bố mẹ mang gen dị tật tim (dù không biểu hiện bệnh) vẫn có thể di truyền cho con.

Nhiễm độc thai trong thai kỳ

• Mẹ sử dụng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ;
• Sử dụng một số thuốc có nguy cơ gây quái thai như: thalidomide, lithium, hydantoin…;
• Lạm dụng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích;
• Tiếp xúc với tia X-quang, chất phóng xạ, hoá chất độc hại.

=> Các yếu tố này có thể ảnh hưởng trực tiếp quá trình hình thành tim thai.

Mẹ mắc bệnh trong thời gian mang thai

• Mẹ mắc cúm, Rubella trong thai kỳ;
• Bệnh mạn tính hoặc bệnh tự miễn: đái tháo đường, lupus ban đỏ;
• Bất thường nhiễm sắc thể: Trisomy 21 (Down), Trisomy 18…

BỆNH TIM BẨM SINH ĐƯỢC PHÁT HIỆN KHI NÀO?

Bẩm tim bẩm sinh có thể được phát hiện ngay từ giai đoạn bào thai hoặc sau khi trẻ chào đời, tuỳ thuộc vào loại dị vật và mức độ nặng nhẹ của bệnh. Việc phát hiện sớm đóng vai trò then chốt trong điều trị và tiên lượng cho trẻ.

Trong thai kỳ (siêu âm tim thai – fetal echocardiography)

Từ khoảng tuần thứ 18 của thai kỳ, tim thai đã đủ phát triển để bác sĩ thực hiện siêu âm tim thai. Tuy nhiên:

• Tim thai còn rất nhỏ,
• Tư thế thai không phải lúc nào cũng thuận lợi, nên đôi khi việc phát hiện dị tật có thể khó khăn.

Phát hiện sau khi trẻ sinh ra

Tuỳ từng loại dị tật tim bẩm sinh, triệu chứng có thể xuất hiện ở các thời điểm khác nhau:

• Vài giờ đến vài ngày sau sinh: thường là những dị tật nặng, đe dọa tính mạng.
• Biểu hiện muộn hơn: khi trẻ lớn hơn, hoặc tình cờ phát hiện trong thăm khám định kỳ.
• Một số rất hiếm: trẻ hoàn toàn không có triệu chứng, phát hiện muộn khi trưởng thành trong các tình huống như: sinh nở, viêm phổi, suy tim…

CÁC BIỆN PHÁP CHẨN ĐOÁN BỆNH TIM BẨM SINH

Việc chẩn đoán bệnh tim bẩm sinh cần được thực hiện sớm và chính xác để kịp thời can thiệp, giảm nguy cơ biến chứng và tử vong ở trẻ. Hiện nay, y học có nhiều phương pháp hỗ trợ chẩn đoán, trong đó siêu âm tim giữ vai trò quan trọng nhất.

Siêu âm tim qua thành ngực

Đây là phương pháp chẩn đoán chủ đạo và tối ưu hiện nay trong phát hiện bệnh tim bẩm sinh, với nhiều ưu điểm:

• Không xâm lấn;
• An toàn, không gây hại cho trẻ;
• Cho hình ảnh rõ ràng về cấu trúc tim và dòng máu;
• Độ chính xác cao trong chẩn đoán dị tật tim bẩm sinh.

Sàng lọc TBS nặng sau sinh

Tại một số cơ sở y tế, trẻ sơ sinh được tầm soát sớm bằng các phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả:

• Đo SpO₂ (đo nồng độ oxy trong máu qua da)
• Khám lâm sàng bởi bác sĩ nhi khoa

Phương pháp này giúp phát hiện sớm các trường hợp tim bẩm sinh nặng, đặc biệt là những dị tật có nguy cơ đe doạ tính mạng ngay sau sinh.

BỆNH TIM BẨM SINH CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG?

Với sự phát triển của y học hiện đại, đa số bệnh tim bẩm sinh hiện nay đều có thể điều trị hiệu quả. Tuỳ theo loại dị tật, mức độ nặng nhẹ và tình trạng sức khoẻ của từng trẻ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Các phương pháp điều trị bệnh tim bẩm sinh

• Phẫu thuật tim hở: áp dụng cho các dị tật phức tạp, giúp sửa chữa hoặc tái tạo cấu trúc tim.
• Can thiệp tim mạch ít xâm lấn: như đóng lỗ thông, nong van tim, đặt stent… giúp giảm sang chấn và rút ngắn thời gian hồi phục.

Mức độ điều trị có thể:

• Triệt để, giúp trẻ có cuộc sống gần như bình thường;
• Hoặc điều trị từng giai đoạn, tuỳ thuộc vào đặc điểm dị tật tim bẩm sinh.

Tại Thiện Nhân Đà Nẵng, công tác chẩn đoán và sàng lọc bệnh tim bẩm sinh (TBS) được triển khai toàn diện ngay từ giai đoạn bào thai hoặc sau sinh, dựa trên hệ thống trang thiết bị y tế hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm.

Sự phối hợp liên chuyên khoa Sản – Nhi – Tim mạch giúp phụ huynh được tư vấn đầy đủ, chính xác về tình trạng tim mạch của trẻ, từ đó xây dựng hướng theo dõi và điều trị phù hợp, góp phần bảo đảm sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ ở mọi lứa tuổi.

Về nguồn nhân lực chuyên môn, Thiện Nhân Đà Nẵng quy tụ các bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm:

• BS.CKI Võ Thị Điểm – hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Sản phụ khoa, từng công tác tại Bệnh viện Phụ nữ Đà Nẵng.
• ThS.BS Nguyễn Thị Tường Vi – hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa – Tim mạch, từng công tác tại Bệnh viện Phụ Sản – Nhi Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, sự hỗ trợ của hệ thống máy siêu âm tim hiện đại hàng đầu, Thiện Nhân Đà Nẵng có khả năng phát hiện bệnh tim bẩm sinh ngay từ giai đoạn sớm nhất – từ khi còn trong bụng mẹ cho đến sau sinh. Hình ảnh siêu âm tim độ phân giải cao giúp bác sĩ đánh giá chi tiết cấu trúc, chức năng tim và các mạch máu lớn, từ đó nhận diện chính xác các bất thường dù rất nhỏ, kể cả những dị tật tim phức tạp.

Đặc biệt, việc phát hiện sớm tim bẩm sinh đóng vai trò then chốt trong tiên lượng và điều trị, giúp bác sĩ xây dựng kế hoạch theo dõi sát, can thiệp kỹ thuật đúng thời điểm, hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm, tạo nền tảng để trẻ phát triển thể chất – trí tuệ bình thường, vui khỏe khi trưởng thành.

Tại Thiện Nhân Đà Nẵng, công tác sàng lọc tim bẩm sinh được thực hiện bài bản với:

• Máy siêu âm sản 4D VOLUSON E22 (GE – Hoa Kỳ): Trang bị đầu dò ma trận hiện đại, cho hình ảnh tim thai sắc nét, hỗ trợ phát hiện sớm dị tật tim bẩm sinh từ tuần thai thứ 18, giúp bác sĩ đánh giá chi tiết cấu trúc tim và dòng chảy tim thai, chủ động kế hoạch theo dõi và can thiệp sau sinh.

• Máy siêu âm tim 4D SC2000 (Siemens – Đức) tại Thiện Nhân Đà Nẵng được trang bị đầu dò 8V3 chuyên dụng cho siêu âm tim qua thành ngực (TTE) ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Đầu dò cho góc quét rộng, dễ tiếp cận các mặt cắt tim chuẩn như PLAX, PSAX, A4C, A5C, giúp bác sĩ đánh giá chi tiết cấu trúc tim (vách liên nhĩ, liên thất, hệ thống van tim), chức năng thất và dòng chảy Doppler, từ đó phát hiện chính xác các bất thường như shunt tim, hở – hẹp van và các dị tật tim bẩm sinh ngay từ giai đoạn sớm.hường về cấu trúc tim, van tim và mạch máu lớn ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Sự phối hợp đa chuyên khoa Sản – Nhi – Tim mạch, cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, giúp quá trình sàng lọc, chẩn đoán và can thiệp tim bẩm sinh được thực hiện toàn diện – kịp thời – an toàn, đồng hành cùng trẻ từ những nhịp tim đầu đời cho đến hành trình trưởng thành khỏe mạnh.

Đặt lịch khám Nhi tại Thiện Nhân Hospital qua số hotline 0982.135.606 hoặc nhắn tin Fanpage / Zalo OA Thiện Nhân Hospital.